۱۳۹۹ يکشنبه ۱۸ خرداد
بهره‌برداری از تاسیسات HVAC در شرایط Covid-19
با شروع همه‌گیری گسترده بیماری کروناویروس و خطرات و مشکلاتی که برای جامعه و کسب وکارها ایجاد شده، نیاز است تا از طریق تمامی روش‌ها و امکانات موجود، با این بیماری مبارزه کرد و زنجیره انتقال آن را قطع نمود.
در ماه‌های اخیر، تمامی جوامع مهندسی در تلاش هستند تا با استفاده از دانش و امکاناتی که در اختیار آنها قرار گرفته راه حلی برای این مسئله ارائه کنند. در این راستا شرکت گلدیران ضمن ارائه این مقاله تلاش دارد با ارائه دستورالعمل‌های کاربردی، از طریق بهره‌برداری صحیح از سیستم‌های تهویه مطبوع ساختمان به جلوگیری از انتشار ویروس کرونا در ساختمان کمک کرده و خطر ابتلای نفرات و گسترش همه‌گیری را کاهش دهد.
توصیه‌های کاربردی در بهره‌برداری از تاسیسات مکانیکی ساختمان:
• افزایش تعویض هوا (تامین هوای تازه و تخلیه هوای داخلی)
• ساعات بهره‌برداری از سیستم‌های تهویه افزایش یابند. تجهیزات تهویه هوا از دو ساعت پیش از حضور افراد در ساختمان با سرعت شروع به کار کرده و دو ساعت پس از خروج کلیه افراد به سرعت حداقل، کاهش یابد.
• فن‌های با قابلیت تغییر ظرفیت جابجایی هوا، در بیشترین ظرفیت فعالیت خود قرار بگیرند.
• تاسیسات تهویه در ساعات غیر کاری و روزهای تعطیل خاموش نشوند بلکه با کمترین سرعت خود کار کند.
• تعویض طولانی مدت هوا، ذرات ناقل ویروس را از هوای داخل فضا پاك کرده و همچنین این ذرات را از روی سطوح نیز به خارج از ساختمان منتقل می‌کنند.
• توصیه عمومی، تامین هوای تازه به بیشترین میزان ممکن است. نکته کلیدی، مقدار هوای تازه تامین شده به ازای هر شخص است.
• فاصله بین افراد تا جای ممکن (حداقل فاصله 2 تا 3 متری میان کارکنان)، جهت تقویت تاثیر تعویض هوا، افزایش یابد.
• سیستم تهویه سرویس‌های بهداشتی بطور دائم کار کند.
• در فضاهای بدون تهویه مکانیکی، پنجره‌ها و دریچه‌های بیرونی تنها راه تامین هوای تازه هستند و باید بطور مداوم باز باشند.
• در فضاهایی که مجهز به تهویه مکانیکی هستند، استفاده از پنجره‌ها و دریچه به تقویت سیستم تهویه کمک می‌کند.
• باید توجه شود تا فشار هوای فضاهای مختلف ساختمان یکسان باقی بماند. اختلاف فشار میان فضاهای مختلف، موجب جابجایی هوا میان بخش‌ها شده و
به پراکندگی عامل بیماری کمک می‌کند.
رطوبت زنی و تهویه مطبوع:
- رطوبت نسبی و دمای داخلی ساختمان تاثیر به سزایی در پایداری ویروس‌ها و عوامل بیماریزا، تشکیل هسته قطرات ناقل بیماری و همچنین حساسیت غشاء مخاطی ساکنین دارد. انتقال ویروس‌ها را می‌توان از طریق تغییرات در رطوبت نسبی و دمای فضای داخلی محدود کرد.
- توصیه کلی بر تنظیم رطوبت نسبی ساختمان در محدوده بین 40 تا 60 درصد است.
- در مورد ویروس 2-Covid-SARS ،داده‌های موجود حاکی از مقاوم بودن ویروس به رطوبت نسبی و دمای بالا است. این ویروس تا رطوبت نسبی 80 % بسیار مقاوم بوده و همچنین، در دمای 4 درجه سانتیگراد به مدت 14 روز، در 37 درجه به مدت 1 روز و در دمای 56 درجه به مدت 30 دقیقه فعال است.
- رطوبت‌زنی و تغییر دما در سیستم‌های تهویه مطبوع موجود روشی برای غیرفعال کردن ویروس کرونا محسوب نمی‌شوند.
استفاده مناسب از تجهیزات بازیافت انرژی:
• ذرات ناقل ویروس می‌توانند از طریق تجهیزات بازیافت انرژی، به داخل ساختمان بازگردند.
• استفاده از تجهیزات مذکور برای سیستم‌هایی که فقط یک فضا را تهویه می‌کنند، بلامانع است.
• توصیه کلی بر این است که در شرایط همه‌گیری تجهیزات مورد نظر کاملاً خاموش و یا pass-by گردند.
• در صورت استفاده از این تجهیزات، درزگیری کامل کانال‌ها و تنظیم دقیق فشار از اهمیت بالایی در جلوگیری از انتشار ویروس، برخوردار است.
• نشت هوای برگشتی به کانال هوای تازه ارتباطی به سرعت فن نداشته و می‌توان صرفاً با تنظیم فشار از طریق دمپرها، از آن جلوگیری کرد.
عدم استفاده از هوای برگشت:
- در سیستم‌های تهویه مرکزی که از هوای برگشتی استفاده می‌کنند، احتمال بازگشت ذرات ناقل ویروس به داخل ساختمان وجود دارد.
- در صورت امکان، دمپرهای هوای برگشتی باید تماماً بسته باشند.
- وجود فیلتر در داخل کانال‌های هوای برگشتی دلیلی برای استفاده از آن نمی‌شود. فیلترهای استاندارد موجود، قادر به حذف ذرات ناقل عامل بیماری نیستند (تنها فیلترهای با استاندارد HEPA این قابلیت را دارند)
- در مورد سیستم‌های تهویه مطبوع مرکزی که قادر به تامین تمامی هوای مورد نیاز از هوای بیرون نیستند، همچنان توصیه می‌شود، در صورت وجود زیرساخت کافی در تجهیز، هوای برگشتی بطور کامل به خارج از ساختمان تخلیه شود. در این صورت نرخ جریان هوای ورودی کاهش یافته ولی در عوض تمام هوای تامین شده برای ساختمان، از هوای تازه بدست خواهد آمد.
باید توجه شود تا سرعت فن‌های تجهیز به شرایط ناپایدار کاری نرسد. لازم است تا سرعت فن‌ها از طریق اینورتر و یا با تغییر سایز پولی در محدوده اطمینان قرار گیرد.
- در صورت امکان، تجهیزات تهویه مطبوع غیر مرکزی، از قبیل فن‌کویل‌هایی که هوای موجود در فضا را به گردش درمی آورند، باید خاموش شوند. استفاده از این تجهیزات موجب معلق شدن ذرات ناقل آلودگی درون فضای تهویه شونده می‌شوند (به خصوص در مورد فضاهایی که بیش از یک ساکن دارند). فیلترهای موجود در فن کویل‌ها قابلیت حذف ذرات را ندارند.
- در روی سطح کویل‌های موجود در تجهیز، امکان غیرفعال کردن ویروس‌ها با افزایش دمای کویل گرم تا 60 درجه سانتیگراد، به مدت یک ساعت، و ثابت نگه داشتن دمای 40 درجه در باقی طول روز وجود دارد.
- در مواردی که امکان خاموش کردن فن کویل‌ها وجود ندارد (به دلیل نیازهای گرمایشی و سرمایشی) توصیه می‌شود در کنار باز بودن پنجره‌ها و دریچه‌های خارجی، فن دستگاه بطور مداوم در حال کار باشد. در این صورت احتمال خروج ذرات آلوده از طریق پنجره‌ها افزایش می‌یابد.
فیلترها و تصفیه کننده‌های هوا:
• در حالت کلی، هوای تازه تامین شده از خارج از ساختمان عاری از هرگونه آلودگی در نظر گرفته می‌شود؛ مگر در مواقع نادری از قبیل نزدیکی کانال هوای خروجی به دریچه تامین هوای تازه،.
• فیلترهای نصب شده در تجهیزات هواساز، قابلیت جذب ویروس‌ها را نداشته (به دلیل قطر بسیار کم) ولی قادر به جذب ذرات بزرگتر حامل عامل بیماریزا هستند.
• در حالت کلی، تغییر فیلترهای موجود و یا نحوه بهره‌برداری از آنها توصیه نمی‌شود.
• فیلترهای مسدود شده منبع آلودگی به‌شمار نمی‌آیند اما به دلیل کاهش جریان هوای تامینی، تاثیر منفی در حفاظت افراد درون ساختمان خواهند داشت. توصیه می‌شود فیلتر تجهیزات تهویه مطبوع مطابق با برنامه معمول تعمیر و نگهداری تاسیسات ساختمان، تعویض گردند.
• پرسنل تعمیر و نگهداری تاسیسات مکانیکی، بطور بالقوه در خطر قرارگیری در معرض عامل بیماری هستند. جهت اطمینان از سلامت این افراد، فیلترها (به ویژه پس از ضدعفونی درون ساختمان) باید حاوی ویروس فعال درنظر گرفته شوند. فیلترها باید در زمان خاموشی دستگاه تعویض شده و فیلترهای مستعمل باید در محفظه‌های در بسته قرار داده شوند. استفاده از دستکش، ماسک و محافظ صورت توصیه می‌شود.
• نیازی به ضدعفونی کانال‌های هوا، علاوه بر برنامه نظافت معمول، نیست. ذرات ناقل ویروس به سختی بر روی سطوح کانال قرار می‌گیرند. حفظ جریان هوای کافی و عدم استفاده ازهوای برگشتی، همانطور که در بخش‌های قبلی اشاره شد، برای تمیز نگه داشتن کانال‌ها کافی است.
• در صورت وجود تجهیزات تصفیه هوا، نصب فیلترهای HEPA لازم است.
• تجهیزات تصفیه هوا که از خاصیت الکترواستاتیک استفاده می‌کنند، بازدهی قابل قبولی دارند.
• به دلیل محدود بودن جریان هوای عبوری از تجهیزات تصفیه هوا، سطح کوچکی توسط دستگاه پوشش داده می شود (کمتر از 10 متر مربع). به همین دلیل توصیه می‌شود دستگاه‌ها در نزدیکی محل استقرار پرسنل قرار گیرند.
• نصب لامپ‌های ماوراء بنفش ضد میکروب می‌تواند تاثیرگذار باشد اما بطور معمول، این تجهیزات صرفاً در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• مجدداً تاکید می‌شود افزایش تعویض هوای داخلی روش موثرتری برای حذف آلاینده محسوب می‌شود.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:
استفاده بهینه از تاسیسات تهویه مطبوع موجود در ساختمان، نقش به سزایی در کنترل همه‌گیری و حفاظت از افراد ساکن در ساختمان در برابر ابتلا به بیماری ایفا می‌کند. اجرای نکات زیر، می‌تواند در بهره‌برداری مناسب از تاسیسات مکانیکی ساختمان، مفید باشد:
- سیستم تهویه از دو ساعت پیش از شروع ساعت کاری با ظرفیت مورد نظر، شروع به کار کرده و دو ساعت پس از پایان کار به سرعت حداقل، کاهش یابد.
- در ساعات غیر کاری و روزهای تعطیل از خاموش کردن سیستم تهویه خودداری شود. در این مواقع سیستم با کمترین سرعت ممکن روشن باشد.
- در فضاهای دارای پنجره، ورود هوای تازه از طریق این مجاری در نظر گرفته شود (حتی در مواردی که فضاها از تهویه مکانیکی برخوردارند)
- سیستم تهویه سرویس‌های بهداشتی تمام مدت با حداکتر توان کار کند.
- هواسازها از 100 %هوای تازه استفاده کنند.
- تجهیزات بازیابی گرما از سیستم خارج شده و یا در مورد عدم وجود نشت هوای برگشتی به مسیر تامین هوای تازه، اطمینان حاصل شود.
- در صورت امکان، فن‌هایی که صرفاً هوای داخل را به گردش درمی‌آورند خاموش شوند. در غیر این صورت، فن آنها بطور تمام وقت در حال کار باشند.
- در مبارزه با همه‌گیری بیماری کووید 19، لزومی به تغییر تنظیمات دما و رطوبت سیستم تهویه مطبوع نیست.
- لزومی به اجرای نظافت ویژه و ضدعفونی کانال‌ها وجود ندارد.
- فیلتر تجهیزات بر اساس برنامه معمول تعویض شوند. در هنگام تعویض باید به توصیه‌های ایمنی و بهداشتی توجه نمود.